Historie
TU Delft
herleeft
met
digitale
atlas

Tekst Annabelle de Bruijn
Foto’s Jules Schoonman/TU Delft

De allereerste vestiging van de TU Delft is tegenwoordig digitaal te bezoeken. Dit is dankzij de software Allmaps, die historische kaarten beter vindbaar en bruikbaar maakt.

Een Delftse ingenieur en een boetseerlokaal lijken niet de meest voor de hand liggende combinatie. Toch had de allereerste vestiging van de TU Delft een onderwijsruimte speciaal voor boetseren. Sinds kort is het mogelijk om het statige gebouw aan de Oude Delft 95 digitaal te ‘bezoeken’ dankzij Allmaps, software die is bedacht en ontwikkeld door digitaal curator Jules Schoonman van de TU Delft Library en zelfstandig ontwikkelaar en cartograaf Bert Spaan. Met Allmaps is het makkelijker om gedigitaliseerde kaarten te vinden, bekijken, georefereren (virtueel een oude kaart over een moderne kaart leggen) en te hergebruiken. Eerder maakte Schoonman met TU-studenten onder meer de City Atlas. Hierin zijn historische kaarten en plattegronden van Amsterdam op een moderne kaart geplaatst, waardoor goed is te zien hoe de stad door de eeuwen heen is veranderd.

Behoorlijke puzzel

Terug naar de Oude Delft 95. Schoonman en student-assistent Stepan Prikazchikov georefereerden niet alleen plattegronden van dit allereerste TU-gebouw, maar plaatsten ook tientallen historische foto’s van het gebouw op de plattegrond. Voor hun speurwerk bladerden ze langs honderden oude gedigitaliseerde foto’s van de technische universiteit. Het herkennen en plaatsen van die foto’s kon een behoorlijke puzzel zijn, vertelt Prikazchikov. “Soms bood de foto in eerste instantie te weinig hints om te bepalen naar welk lokaal ik zat te kijken, maar op basis van de hoeveelheid ramen en deuren kon ik dan alsnog bepalen dat het afgebeelde deel bijvoorbeeld onderdeel was van het scheikundelokaal.”

Scheikundig laboratorium

De eerste vrouwelijke voltijdstudenten van de Polytechnische School, Marie Bes, Bep van West en Suze van Hoytema staan op de foto in een van de vele laboratoria voor scheikunde. Bes zou als eerste vrouwelijke student afstuderen in 1904. Tot na de Tweede Wereldoorlog had de afdeling scheikunde het hoogste aandeel vrouwelijke studenten van de TU Delft. De foto is afkomstig uit de vroegste notulen van de Delftsche Vrouwelijke Studenten Vereeniging (DVSV) in de collectie van het Stadsarchief Delft.

Verzameling Indische bouwstoffen

Achter de collegezaal bevond zich op de eerste verdieping de studieverzameling van de leerstoel kennis der bouwstoffen, opgericht in 1882 en geleid door Jacobus van der Kloes. Naast monsters van natuur en -kunststenen, was een gedeelte van de verzameling afkomstig van de Internationale Koloniale Tentoonstelling, gehouden in Amsterdam in 1883. De modellen van bamboebruggen (links en midden op de foto) bevinden zich nog steeds in de collectie van de TU Delft Library.

Boetseerzaal

Handtekenen was een verplicht onderdeel voor alle studenten. Waar initieel de nadruk lag op het kopiëren van bestaande afbeeldingen, werd met de aanstelling van Bram Gips in 1894 het ‘tekenen naar de natuur’ gestimuleerd, waarbij het natekenen van afgietsels en originele bouwfragmenten centraal kwam te staan. Ook boetseren werd als studievak aangeboden aan bouwkundestudenten en gegeven door de beeldhouwer Eugène Lacomblé.

Prinsenkamer

Vanaf 1842 was dit de werkkamer van de Prins van Oranje, de latere koning Willem III, de beschermheer van de Koninklijke Academie. Aangezien deze alleen werd gebruikt bij officiële gelegenheden, fungeerde de ruimte de rest van de tijd als vergaderzaal voor (hoog) leraren. De kamer is nog grotendeels in originele staat. Rechts hangt een portret van prof. Gerrit Simons, hoogleraar werktuigbouwkunde en tweede directeur van de Koninklijke Academie van 1846-1856.

Allmaps werkt op basis van een extensie van het International Image Interoperability Framework (IIIF), een set open standaarden voor het delen van audiovisueel materiaal. Om Allmaps mogelijk te maken, moesten Schoonman en Spaan behoorlijk wat mensen voor zich winnen. “Het gaat uiteindelijk om de uitbreiding van een internationale standaard. Samen met kaartspecialisten van een internationaal consortium van bibliotheken hebben we overlegd hoe we de uitbreiding gingen vormgeven.” De wetenschappelijke ‘winst’ van Allmaps zit hem er vooral in dat het historische kaarten beter vindbaar en bruikbaar maakt. Schoonman: “Je moet doorgaans de structuur van een archief ontzettend goed kennen om de juiste kaart te vinden. Na het georefereren met Allmaps kunnen we dit soort verzamelingen geografisch ontsluiten, op basis van locatie.” Ook de TU Delft zelf heeft er wat aan. “Honderden kaarten uit de bijzondere collecties zijn gedigitaliseerd, deze kunnen we nu beter zichtbaar maken.” Allmaps is inmiddels ook buiten de Nederlandse grens geadopteerd, bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, Frankrijk en Japan. Schoonman: “Dat is precies waar we op hoopten en past bij de ‘open’ visie van de Library.”

Op erfgoed.tudelft.nl staat een doorverwijzing naar de Campus Atlas.

allmaps.org