Als ik dokter was geworden, had ik op de spoedeisende hulp willen werken. Levens redden! Dan kun je pas mooie verhalen vertellen op feestjes en partijen, stel ik me zo voor. Het zijn niet voor niets dit soort dokters die vaak een prominente rol spelen in films en tv-series. ‘We’ve got a gun shot wound. Gotta move fast!’ Maar de nuchtere werkelijkheid is natuurlijk dat de meeste gezondheidswinst niet te behalen valt bij dat type zorg.  Kijk eens naar de verschillen in gezondheid tussen hoog- en laagopgeleiden. Die laatste groep leeft gemiddeld vijftien jaar (!) korter in goede gezondheid. Overgewicht, roken, diabetes, psychische problemen; het komt onder laagopgeleiden relatief vaker voor, met alle gevolgen van dien. Deze gezondheidskloof is de afgelopen decennia alleen maar groter geworden, signaleert de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Bij de komst van een nieuw kankermedicijn volgen vaak enthousiaste krantenkoppen. Want hoera, een nieuw wapen om een vreselijke ziekte te genezen.  Het feit dat naar schatting een op de drie kankergevallen veroorzaakt wordt door een ongezonde levensstijl en dus met preventie misschien wel te voorkomen valt, is minder mediageniek. De ambtenaar of schooldirecteur die het voor elkaar krijgt dat alle scholieren dagelijks gratis fruit krijgen op scholen? Het duurt natuurlijk decennia voordat dat zich vertaalt in minder overgewicht en minder kanker. De held die het invoerde is dan allang met pensioen en zijn of haar bijdrage aan de gezondheidswinst voor de samenleving bovendien minder zichtbaar dan die van de oncoloog die met een – vaak peperdure – immuuntherapie tumoren doet slinken. Preventie wordt nu vaak gezien als een kostenpost, beschreven onderzoekers van de Erasmus Universiteit vorig jaar in Medisch Contact. Alle scholieren fruit geven kóst geld, een stoppen-met-roken-programma kóst geld. De baten zijn op de winst- en verliesrekening van het betreffende boekjaar lastig te vinden. Maar kijk langer dan je boekhoudersneus lang is, en je ziet ineens de gigantische winst van preventiemaatregelen. In de woorden van de Rotterdamse onderzoekers: ‘Een goede gezondheid gaat gepaard met meer kans op werk, minder (ziekte)verzuim en een hogere productiviteit. En wie na zijn of haar pensioen nog gezond is, kan zich inzetten voor maatschappelijk relevante zaken zoals vrijwilligerswerk en mantelzorg. Deze bredere baten worden meestal niet meegenomen.’Laat de volgende Nobelprijs voor de geneeskunde niet gaan naar de uitvinder van een of ander nieuw hip medicijn, maar naar de man of vrouw die het voor elkaar krijgt de werkelijke winst van preventie bij iedereen tussen de oren te krijgen.